Budowę kościoła św. Katarzyny rozpoczęto w 1346 r. od wykopów przy obecnej absydzie i prezbiterium. Został on wzniesiony na tym samym miejscu, gdzie już wcześniej, mniej więcej od 1280 r. istniał kościół drewniany ku czci św. Katarzyny. Obecny kościół wybudowany był przypuszczalnie jako trzeci w Braniewie.
W 1381 r. została ukończona budowa chóru i korpusu kościoła ( bez sklepienia). Od 1399 r. kościół był w pełni użytkowany. Do ostatecznego ukończenia prac minęło jeszcze wiele lat. Około 1426 r. podjęto prace przy budowie, wspaniale zaprojektowanej, wspinającej się ku niebu, potężnej wieży. U jej stóp powstały dwie kaplice. W 1442 r. prace zostały zakończone. Nad obszernym, trzynawowym wnętrzem kościoła, rozciągało się piękne, bogato wykonane, gwiaździste sklepienie.
Kościół św. Katarzyny w Braniewie jest gotyckim kościołem halowym o długości 41 m ( łącznie z prezbiterium i wieżą 61 m) oraz 25 m szerokości. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach.
Około 1500 r. biskup Łukasz Watzenrode założył na wschodniej stronie północnej nawy bocznej, murowaną emporę, zamkniętą od dołu gwiaździstym sklepieniem, a w kierunku nawy środkowej umieszczono jego herb.
W XVII wieku, kościół otrzymał bogate wyposażenie wnętrza, świadczące o uzdolnieniach artystów i rzemieślników rodzinnych. Ołtarz główny, z 1609 r. , znajduje się od 1753r. w Nowym Stawie ( Pomorze Zachodnie). Oprócz licznych ołtarzy, kościół otrzymał również ozdobne, drewniane stalle kapłańskie oraz ławy dla radców miejskich. Na szczególna uwagę zasługiwał tez żyrandol wiszący w środku kościoła oraz ołtarz w kaplicy maryjnej. Jedno i drugie pochodzące z XVI wieku. W 1726 r . zostały ukończone prace przy montowaniu dużych organów, z barokowym obramowaniem, zaś małe organy, znajdujące się na przedniej emporze, powstały w 1725 r.
Kościół i wieża z biegiem czasu ulegały wielokrotnym uszkodzeniom. W 1480 r. na skutek uderzenia pioruna, uległa zniszczeniu wieża i część sklepienia. W czasie wojny pruskiej (1520) wieża i sklepienie ponownie mocno ucierpiały. W 1526 r. zniszczoną wieżę odrestaurował mistrz Niklis z Ornety. Kaplica Matki Bożej, znajdująca się na południowej stronie wieży, grożąca zawaleniem, została w 1721 r. rozebrana i na nowo wybudowana w stylu barokowym. W 1772 r. od strony północnej kościoła, zostało dobudowane nowe wejście. W latach 1855-1858 wschodni szczyt otrzymał nowy kształt. W okresie od 189-1893 nastąpiła gruntowna renowacja kościoła, przeprowadzona pod nadzorem konserwatora Persiusa.
historia2Pod koniec drugiej wojny światowej ( 1945 r. ) kościół wraz z wieżą doznały największych zniszczeń w okresie swej 600 – letniej historii. Z potężnej wieży, o wysokości 63 m, pozostał tylko jeden wysoki narożnik, wznoszący się ku niebu jak upominający palec. Dach kościoła wraz ze swoim wspaniałym sklepieniem, leżał w gruzach. Z murów głównych kościoła, zachowały się w całości jedynie strona południowa i polowa strony północnej oraz chór wschodni. Z dziesięciu masywnych filarów, dziewięć zdołało przeciwstawić się niszczącym siłom. Przez wiele lat usiłowano zachować tę majestatyczną ruinę jako pomnik ostrzegający przed tragedią wojny. Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r . na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie tejże świątyni. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa.
W 2001 r. kościół św. Katarzyny w Braniewie otrzymał tytuł i godność Bazyliki Mniejszej.
Skomentuj