Pałac to dawny lamus zaadaptowany przez Artura Potockiego w latach 1820-1822 na tymczasową rezydencję Potockich. W okresie budowy tzw. nowego pałacu zamieszkiwała w nim rodzina Potockich, a później wyżsi urzędnicy hrabstwa Tęczyńskiego oraz m.in. Józef Chłopicki.
Pałac wzniesiony został w latach 1850-1857 jednak ciągłe przeróbki rezydencji trwały aż do 1870. W 1871 zmieniono fasadę główną, po 1893 przedłużono skrzydło zachodnie a na przeł. XIX i XX w. dobudowano jeszcze skrzydło gospodarcze. Potoccy przeprowadzili się tutaj w 1862 i w ich posiadaniu pałac znajdował się aż do II wojny światowej. W 1940 pałac stał się letnią rezydencją generalnego gubernatora Hansa Franka. Po wojnie majątek wraz z pałacem został znacjonalizowany. W pałacu siedzibę miał ośrodek szkolno-wychowawczy, a następnie dom opieki dla dzieci i młodzieży. Wówczas rozpoczął się proces jego destrukcji. Obecnie pałac ponownie znajduje się w rękach rodziny Potockich.
Jest to pierwsze tego typu przedsięwzięcie w Europie. Nowoczesny obiekt, wybudowany z inicjatywy proboszcza, ks. Stanisława Fijałka, jest budowla w formie kopuły liczącej 16 metrów wysokości i 26 metrów średnicy, o konstrukcji żelbetonowej, przykrytej ziemią, na której rośnie trawa. Na szczycie stoi metalowy krzyż (rurowy), który spełnia funkcje wentylacji kurhanu. Wewnątrz znajduje się kaplica o powierzchni 200m, a na dwóch poziomach przygotowano miejsce spoczynku wiecznego dla około 2.500 zmarłych. Szczyt kopuły zdobi okno w kształcie gwiazdy.
Pałac w Młoszowej to obiekt powstały w połowie XIX wieku na obszarze dawnego dworu Młoszowskich. Za twórcę budowli uważa się Juliusza Florkiewicza, dzięki któremu z niewielkiego dworku powstał piękny kompleks pałacowy. Pałac był kilkakrotnie przebudowywany a do najciekawszych elementów kompleksu należą : neogotycka kaplica pałacowa, Bastion Belwederski i Brama Krakowska. Pałac położony jest w otoczeniu zabytkowego parku, obecnie budowla znajduje się w rękach Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i nie jest udostępniony zwiedzającym.
Dwór wraz z przynależnym doń terenem zakupili w 1920 r. Zieleniewscy. Przeprowadzili remont zaniedbanego budynku oraz dokonali jego przebudowy. Po wojnie pozostał on w rękach Zieleniewskich, lecz na parterze dworu rezydowały różne instytucje. W 1983 r. właścicielem dworu stała się Gmina Trzebinia, która przeprowadziła prace renowacyjne. Dwór odzyskał dawną świetność i mieści dzisiaj w piwnicach restaurację i kawiarnię, na piętrach pokoje hotelowe, a w dawnej kaplicy muzeum regionalne. Działa tutaj również powołana w 1996 r. instytucja kultury „Dwór Zieleniewskich”, organizująca koncerty, wystawy, warsztaty i spotkania ze znanymi osobami.
Zbudowana w początkach XX wieku przez Potockich. Mieszkali w niej od 1906 roku dyrektorzy kopalni węgla kamiennego w Sierszy. Po drugiej wojnie światowej i przejęciu budynku przez państwo, mieściło się w niej do 1960 przedszkole a następnie miało w niej siedzibę Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa iNaczelna Organizacja Techniczna, skąd wzięła się używana do dzisiaj nazwa willi. Od roku 1984 w budynku znajduje się Dom Kultury Willa NOT Trzebińskiego Centrum Kultury.
Park Gródek (od 2019 r. Arboretum w Jaworznie), nazywany Śląską Chorwacją oraz Polskimi Malediwami, to unikalne miejsce na mapie województwa śląskiego. Na jego terenie w 2. poł. XX wieku znajdowały się wyrobiska cementowni i zakładów dolomitowych.
Arboretum w Jaworznie obejmuje wyrobiska po eksploatacji dolomitu byłej Cementowni Szczakowa (eksploatowane od około 1880 r. do 1990 r.) o powierzchni 58,54 ha. Pomimo poprzemysłowego pochodzenia jest to teren o wyjątkowych walorach przyrodniczych.
Przez zbiornik Wydra prowadzi charakterystyczna kręta ścieżka, dzięki której można podziwiać okolicę z perspektywy wody.
Zbiornik Orka o głębokości 18,5 m z zatopionymi dwiema koparkami, oraz statkiem stanowi jeden z najciekawszych obiektów dla nurków (jest tam prywatna baza nurkowa).
Murowana jaworznicka świątynia parafialna pochodzi z 1532 roku, ale była wielokrotnie przebudowywana: ostatni raz w latach 90. XX wieku. W świątyni znajduje się barokowy ołtarz główny wykonany z czarnego marmuru, datowany na XVII wiek. w świątyni jest także wsławiony cudami obraz Matki Boskiej Jaworznickiej (Passawskiej) namalowany w 1666 roku w Neapolu. Na frontowej ścianie kościoła znajduje się największy w Europie trójkątny witraż o 177 m² powierzchni i 18,5 m wysokości, którego centralną postacią jest święty Wojciech.
Niegdyś stanowił integralną część zespołu parkowo- willowego, wzniesiony zaś został w XIX w. jako reprezentacyjna siedziba Jaworznickiego Gwarectwa w drugiej połowie XIX wieku. W latach dwudziestych wieku dwudziestego przebudowany i rozbudowany gruntownie, dziś wygląda równie imponująco jak dawniej. Nigdy nie był własnością żadnego rodu lecz jako obiekt reprezentacyjny zawsze prezentował się wyśmienicie.
Historia kościoła zaczyna się w połowie XVII wieku, od wybudowania murowanej kaplicy. Z biegiem lat kaplica okazała się za mała dla potrzeb wiernych więc w 1934 r. rozpoczęto jej rozbudowę. Stara kaplica stała się integralną częścią nowej świątyni, której kształt nawiązuje do architektury neobarokowej. Trzynawowy korpus, nakryty dwuspadowym dachem z sygnaturką, jest zamknięty półkolistą absydą. W 1995 roku do gmachu kościoła została dostawiona wieża.
Przez lata funkcjonowała tutaj strażnica Ochotniczej Straży Pożarnej, a w latach 1977 - 2012, w pomieszczeniach na parterze, mieściła się filia Miejskiej Biblioteki Publicznej, aktualnie przeniesiona do Domu Kultury w Jeleniu. Nieopodal, przy ogrodzeniu prywatnej posesji, zachował się kamienny słupek graniczny.
Na rynku w Jeleniu, niegdyś osobnej miejscowości, dziś będącej dzielnicą Jaworzna, znajduje się zabytkowa studnia pochodząca z XVII wieku.
Ujęto ją w kamienną obudowę z czterema słupami, na których umocowano czterospadowy daszek. Na jego szczycie umieszczona została figurka biegnącego jelenia, będąca odwołaniem do herbu osady.
W sąsiedztwie studni ustawiono także całkiem udaną rzeźbę przedstawiającą ryczącego jelenia.
Kiedyś mieścił się tu słynny w całym regionie hotel "Wrzos" i domki letniskowe Ośrodka Wypoczynkowo-Rekreacyjnego Kopalni Jaworzno. Do dziś pozostał po nim ślad w postaci latarni morskiej. Kompleks czterech stawów Belnik w jaworznickim Jeleniu-Dębie otacza sosnowy las.
Dawniej w stawach Makowiska można się było kąpać. Teraz akwenami zarządzają wędkarze z Jaworzna i jest zakaz kąpieli.
Stawy są zagospodarowane przez koło wędkarskie, które zarybia i odławia ryby takie jak: szczupak, sandacz, lin, karp, węgorz, amur biały, okoń, jazgacz, płoć. Niezwykle interesująca jest fauna ptaków wodnych tych stawów zarówno gniazdujących jak i przelatujących. Przy Stawach na Groblach znajduje się leśniczówka z niewielkim parkingiem z ławkami i stołami.
Główną siedzibą Muzeum jest zabytkowy XVI-wiecznym lamus dworski z czasów rodu Ligęzów. W XVIII wieku Ossolińscy przebudowali budynek umieszczając w nim oficynę dworską. W XIX wieku zamieszkali w nim Loewenfeldowie, ostatni właściciele dóbr chrzanowskich. Budynek został zaadaptowany na cele muzealne w latach 60. XX wieku.
O murowanym kościele pisał już Jan Długosz, ale nie przekazał kto i kiedy go wybudował. Możliwe, że kościół postawiono w 1429. W połowie XVI wieku do gotyckiego prezbiterium i nawy dobudowano południową kaplicę, a w wieku XVII od strony północnej postawiono kaplicę św. Stanisława. Pod kościołem znajdują się cztery podziemia, w których chowano wybitnych mieszczan. Dzisiejszy kształt nadano kościołowi w latach 1912-1914. Z dawnego kościoła pozostało prezbiterium i kaplica św. Stanisława.
Obiekt zwany Domem Urbańczyka jest pełną uroku willą miejską, zbliżoną architektonicznie do niewielkich dworków przełomu XIX i XX wieku. Został zbudowany pod koniec XIX wieku przez Franciszka Urbańczyka, powiatowego budowniczego współtwórcy planu „upięknienia” Chrzanowa z 1838 roku. Po przeprowadzeniu kapitalnego remontu został w 1985 roku udostępniony jako obiekt muzealny, miejsce wystaw okazjonalnych, spotkań i koncertów. W niewielkim ogrodzie powstało miniaturowe muzeum geologiczne z kolekcją między innymi skamieniałych pni drzew.
Największy w gminie zbiornik wodny (pow. 54 ha i długość ok. 1,5 km), został założony w latach 60-tych i stanowi doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszkańców Trzebini i Chrzanowa. Zalew zasilany jest wypływającą z Puszczy Dulowskiej rzekę Chechło i potok Młoszówkę.
Początki zamku sięgają lat 1331-1361 kiedy powstał jako gotycka budowla murowana. Przez wieki zmieniał właścicieli i kształt a w okresie świetności nazywany był Małym Wawelem. Do upadku zamku przyczynił się w dużym stopniu "Potom Szwedzki" jednak dzieła zniszczenia dokonał pożar w 1748 spowodowany uderzeniem pioruna. Od tego czasu zamek systematycznie popadał w coraz większą ruinę. Obecnie w zamku trwają prace remontowe mające przywrócić zamek do stanu "ruiny kontrolowanej"
Staw Wroński w Tenczynku powstał przez przegrodzenie groblą ziemną doliny, którą spływają wody z lasu do potoku Olszówka. Z uwagi na to, że wody spływające z obszarów leśnych niosą ze sobą znaczną ilość próchnicy, która osiada na dnie stawu, jego woda ma barwę ciemnobrunatną, a staw potocznie jest zwany stawem czarnym. Stanowi miejsce odpoczynku dla mieszkańców oraz osób przyjezdnych, na trasie prowadzącej do ruin zamku Tenczyn w Rudnie. W przeszłości pełnił rolę kąpieliska, odnowiony, obecnie jest użytkowany przez miejscowe koło wędkarskie, które organizuje tam cyklicznie zawody wędkarskie.
kościół budowano etapami w latach 1728-1742. W 1783 r. do kościoła przeniesiono z likwidowanej kaplicy tenczyńskiego zamku doczesne szczątki Jana Tęczyńskiego (zmarł w 1637 r.). Po kradzieży kościół przebudowano i rozbudowano. Powstały wówczas arkadowe przedsionki (1881 r.), nowa zakrystia i kaplica. Kolejne zmiany wystroju kościoła nastąpiły w drugiej połowie XX w. Po północno-zachodniej stronie murowanego kościoła stoi drewniana wolnostojąca dzwonnica, datowana na ok. 1748. Na przykościelnym cmentarzu pochowany został w 1969 roku wybitny polski aktor teatralny i filmowy - Bogumił Kobiela.
Jest to brama wjazdowa w stylu neogotyckim z 2 pol. XIX w. do Zwierzyńca należącego do zamku Tenczyn. Jest to jedyna z czterech bram Zwierzyńca, która dotąd przetrwała. Krzeszowice. Ma ona charakter ozdobny (obecnie bez skrzydeł bramy), po obu stronach drogi stoją wysokie ceglane wieże (filary) z sokołami i chartami. Brama składa się z sześciu ceglanych filarów. Dwa środkowe otaczały główną bramę, wieńczyły je rzeźby przedstawiające jelenie, natomiast w górnej ich części ozdobione zostały głowami zwierząt. Nad bramą główną znajdowała się odlana w żeliwie ażurowa rama zwieńczona herbem rodu Potockich z pobliskich Krzeszowic — jej właścicieli.
Pałacyk Vauxhall został wybudowany w latach 1783-1786 według projektu nadwornego architekta Szczepana Humberta na polecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej jako dom zdrojowy z salami zabaw.
Zdrój "Kapliczka pod Matką Boską" lub Kapliczka "Pod Twoją Obronę" to zbiornik siarczanej wody leczniczej w Krzeszowicach. W 1858 roku wybudowano zbiornik wody siarczanej, do którego pompowano wodę ze Źródła Głównego (Zdroju Głównego), by podnieść jej poziom. Z niego woda dostawała się do łazienek zdrojowych drewnianymi rurami. W roku 1857 Zdrój Główny został ocembrowany cegłami i zmniejszono obwód studni, dzięki czemu wzrósł w niej poziom wody. Zaprzestano pompowania jej do zbiornika w tzw. kapliczce. W 1858 roku tzw. kapliczka uzyskała teraźniejszy wygląd.
kościół wybudowano z fundacji Adama Potockiego w latach 1832-44. Istniejący kościół jest krótszy niż przewidywały to plany. Powodem tego była rezygnacja Potockich z budowy jednego przęsła gdyż już w trakcie budowy kościoła przygotowali sobie na mauzoleum rodowe kaplicę w katedrze na Wawelu.
Willa z 1920 r. z drewnianym poddaszem, nakrytym dachami mansardowymi. Na parterze mieściła się tu restauracja, kawiarnia, pijalnia mleka, a na piętrze pokoje dla kuracjuszy uzdrowiska wraz z obsługą. Potem przez lata w willi znajdowały się mieszkania nauczycieli liceum sąsiadującego z willą. Obecnie, po remoncie, willa odzyskała dawny blask i ma służyć licealistom i mieszkańcom Krzeszowic.
Skomentuj