MAŁOPOLSKA ZACHODNIA: Rowerowa przygoda na Szlaku Orlich Gniazd

Ogrodzieniec-Pozamcze (woj. śląskie) – Smoleń, ruiny zamku Pilcza – Góry Bydlińskie [granica województw] – Krzywopłoty – ruiny zamku w Bydlinie – Bydlin – Cieślin – Golczowice – Jaroszowiec – Rabsztyn – Olkusz – Racławice (Podskale) – Paczółtowice – Czerna – Krzeszowice – Tenczynek – Rudno, zamek Tenczyn – Kopce, Las Zwierzyniec – Brzoskwinia – Grzybów, Las Zabierzowski – Szczyglice – Kraków Mydlniki – Kraków Cichy Kącik


Podzamcze z ruinami zamku Ogrodzieniec będącym wizerunkowym symbolem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej to praktycznie środek tego jurajskiego regionu. Stąd rowerowym Szlakiem Orlich Gniazd do Częstochowy 87 km; do Krakowa 103 km. Nie szacujmy jednak jego trasy, a przede wszystkim jej części do Krakowa, jak jazdy asfaltem po wiślanych wałach. Weźmy pod uwagę deniwelacje jurajskiego terenu, dojazdy, na ogół krótkie, do wartych zwiedzenia obiektów, a także odcinki prowadzące drogami gruntowymi czy różnego rodzaju szutrowymi, co jest przedmiotem krytyki i różnych utyskiwań w niektórych publikacjach. Ich autorzy jednak zapominają, że szlak był wytyczany w 1999 r., jako szlak terenowy. Wówczas też, nikt nawet nie myślał o budowaniu poza miastami dróg rowerowych, zaś w okresie tworzenia projektów takich tras uznano, że funkcjonujący kilkanaście lat szlak nie zasługuje na uwagę. I tak pozostało, choć jest on nadal masowo odwiedzany. Jego zasadniczym atutem jest Jura - unikatowy krajobraz tego regionu, zarówno przyrodniczy, jak i kulturowy. Przyjrzyjmy się zatem pokrótce jego trasie. Gdy popatrzymy na mapę to przede wszystkim zwracają uwagę znaczne odcinki prowadzące lasami, bądź terenami polno-leśnymi. Oczywiście, są to w części drogi publiczne, dostępne dla samochodów, aczkolwiek mało uczęszczane. Jednak znaczne odcinki szlaku to drogi stricte leśne, zamknięte dla ruchu, bądź na których ruch pojazdów nie występuje, jak np. odcinek od Doliny Wodącej do Gór Bydlńskich (5 km), w rejonie Jaroszowca (2 km), między Jaroszowcem a Rabsztynem (4 km), pod Olkuszem (2 km), między Zimnodołem a Zawadą (3 km), między Rudnem a Balicami (ca 15 km !!! odliczając przejazdy drogami publicznymi przez Brzoskwinię i Kleszczów). Na ogół leśne drogi posiadają nawierzchnię gruntową, niekiedy uciążliwą, jak pod Jaroszowcem, dobrą szutrową, jak np. za Doliną Wodącej czy między leśniczówką Kopce a Brzoskwinią czy dalej za Kleszczowem, zaś tzw. Drogą Krakowską między Rudnem a leśniczówką Kopce możemy śmigać leśnym asfaltem. Dodajmy, że lasy kryją dwie przyrodnicze "perełki" tej części Jury - Dolinę Wodącej słynącą z malowniczych zespołów jurajskich skał i jaskiń oraz uznaną za rezerwat krajobrazowy Dolinę Eliaszówki, wciętą w starsze, szare wapienie karbońskie, a poprzez to sprawiającą wrażenie nie-jurajskiej. Wysoko, na jej prawym zboczu wznosi się niezwykle cenny, XVII-wieczny barokowy zespół klasztoru karmelitów w Czernej, z którym związane są inne spotykane w dolinie obiekty, jak kapliczki, obmurowane źródła czy ruiny dawnego mostu zw. Diabelskim. Zapewne erem w Czernej sprawi, że patrząc na turystyczną mapę zwrócimy uwagę na inne miejsca zaznaczone podobnymi, wieloma różnymi ikonkami informującymi o zabytkach czy innych godnych uwagi obiektach. Wśród nich na czoło wysuwają się średniowieczne zamki położone na skalistych wzniesieniach, nazwane kilkadziesiąt lat temu "orlimi gniazdami". To wspomniany zamek Ogrodzieniec w Podzamczu i tamże rekonstrukcja średniowiecznego grodu na Górze Birów, zamek Pilcza w Smoleniu, zamki w Bydlinie, Rabsztynie i Tenczyn w Rudnie. Obok zamków na trasie szlaku znalazły się dwa historyczne ośrodki miejskie - "srebrne miasto" Olkusz, kolebka polskiego górnictwa srebra i ołowiu o początkach sięgających XIII w., o którego dawnym znaczeniu świadczy monumentalna fara z XIII/XIV w. oraz Krzeszowice, jedno z najstarszych uzdrowisk, założone z końcem XVIII w.; dziś głównie znane z XIX-wiecznego rezydencjonalnego zespołu pałacowo-parkowego Potockich. Do tej listy najbardziej interesujących miejsc nie sposób nie dopisać wspomnianego już eremu w Czernej oraz pobliskiego drewnianego XVI-wiecznego kościoła w Paczóltowicach, niezwykle cennego z uwagi na swe gotyckie zabytki. I tak można dalej wymieniać inne obiekty, zabytki, a także miejsca, pomniki dokumentujące historię narodowych walk w okresie zaborów czy podczas okupacji niemieckiej. A zatem, jeśli chcecie coś na trasie wycieczki zwiedzić, jeśli wolicie zmienny i unikatowy krajobraz to Szlak Rowerowy Orlich Gniazd zaprasza.

• www.orlegniazda.pl

AUTOR: Krzysztof J. Pucek, Oddział Krakowski PTTK