WYŻYNA KRAKOWSKO-CZĘSTOCHOWSKA - Zamek Lipowiec, Skansen Wygiełzów

Trasa: Wygiełzów - Zamek Lipowiec - Skansen Wygiełzów - Wygiełzów Szlaki: bez szlaku Łatwiutki spacerek dla rozruszania. Początkowe dzieje zamku nie zostały dotychczas w pełni wyjaśnione. Obecny zamek został zbudowany pod koniec XIII w. przez biskupa Jana Muskatę. Wcześniej w tym miejscu miał znajdować się drewniany gród, który był bazą wypadową okolicznych zbójów. Gród ten został ponoć zdobyty przez księcia będącego właścicielem tych ziem i ofiarowany biskupstwu krakowskiemu. Na jego miejscu biskup Jan Prandota wybudował w połowie XIII w. drewniany zamek, który następnie został zastąpiony murowaną budowlą. W XVII w. zamek co chwilę dotykały jakieś katastrofy: najpierw w 1629 r. pożar, następnie odbudowaną warownię zajęli w 1655 r. Szwedzi, którzy wycofując się po dwóch latach, spalili go ponownie. Do końca XVIII w. zamek był własnością biskupstwa krakowskiego, które wykorzystywało go m.in. jako więzienie biskupie, a później jako dom poprawczy dla duchownych naruszających przepisy prawa kanoniczego. Warownia zaczęła popadać w ruinę po przejęciu jej przez austriackie władze zaborcze na rzecz skarbu państwa, a ostateczny jej los przypieczętował pożar z 1800 r. Obecny wygląd zamku zawdzięczamy pracom restauracyjnym z lat 1961-75. Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie został udostępniony zwiedzającym 15 października 1973 roku (projekt powstał w 1965 r., początek realizacji – 1968 r.) i prezentuje kulturę Krakowiaków Zachodnich. Na terenie skansenu o powierzchni 5,3 ha znajduje się 25 cennych zabytków budownictwa drewnianego nie licząc małej architektury. Wśród malowniczego terenu znajdują się zagrody chłopskie z sadami i ogródkami kwiatowymi, obiekty związane z wiejską produkcją rzemieślniczą, kościół z dzwonnicą, zespół małomiasteczkowy i inne przykłady architektury wsi nadwiślańskiej. Najstarszym obiektem w skansenie jest kościół z Ryczowa z roku 1623, z oryginalnym wyposażeniem pozyskanym wraz z obiektem.