Piasty rowerowe - budowa, rodzaje i zastosowanie
Piasty rowerowe bez tajemnic. Przybliżamy - jak zbudowana jest piasta rowerowa, do jakich typów rowerów jest przeznaczona i gdzie kupić wysokiej jakości piasty?Piasta rowerowa to jeden z najważniejszych elementów koła, bo odpowiada za jakość i komfort jazdy. O ile przeciętni użytkownicy nie przywiązują zbytniej wagi do tej części, to znawcy tematu wiedzą, jak wiele zależy od piasty rowerowej. Piasty rowerowe są obecnie bardzo zaawansowane technicznie, wykonane z lekkich i trwałych materiałów. Na rynku jest sporo modeli przeznaczonych do różnych typów rowerów. Wszystkim, którzy chcą poznać korzyści z założenia dobrej piasty, polecamy kilka podstawowych informacji o piastach rowerowych.
Piasta rowerowa - co to jest?
Piasta rowerowa jest tuleją z łożyskami. Przez środek piasty przechodzi oś mocująca piastę do ramy rowerowej. Piasta rowerowa posiada po obu stronach kołnierze z otworami do montowania szprych. Szprychy wychodzące promieniście od piasty łączą ją z obręczą koła. Od ilości szprych zależy sztywność koła, jego właściwości jezdne i aerodynamiczne. Piasty rowerowe są najczęściej wykonane z bardzo trwałych i twardych materiałów, ale producenci dbają jednocześnie, aby były lekkie. Dzięki piaście rowerowej możliwy jest obrót koła, ale trzeba podkreślić, że tylne piasty są przygotowane do założenia kasety z zębatkami, które są częścią napędu. Można zatem śmiało powiedzieć, że tylne piasty rowerowe są również odpowiedzialne za przeniesienie mocy.
Piasty rowerowe - rodzaje
Piasty rowerowe są produkowane w ogromnej gamie kształtów, zastosowanych łożysk oraz ilości szprych. Ponadto piasty rowerowe zostały podzielone ze względu na typy rowerów, do których są przeznaczone. Różnią się one materiałem oraz wagą. Najprostszy podział piast rowerowych to piasty przednie i tylne (opiszemy je nieco później). Jak wspomnieliśmy, różnią się one od siebie budową i rozkładem ciężaru. Tylne piasty są znacznie bardziej zaawansowane, ponieważ muszą obsłużyć również kasetę.
Nowoczesne technologie produkcji, sprawiają, że piasty rowerowe są wykonane z niezwykłą precyzją, która pozwala między innymi zachować szczelność całego elementu. To wpływa na trwałość piast rowerowych, które zawierają łożyska wrażliwe na zatarcie z powodu brudu. Najczęściej narażone na takie usterki są rowery terenowe, poruszające się po kamienistych, zakurzonych szlakach.
Piasty rowerowe - materiały
Na rynku najczęściej spotykamy piasty rowerowe wykonane z aluminium. Jest to materiał odporny i lekki, co ma ogromne znaczenie dla każdego rowerzysty. Poprawia to bowiem bezpieczeństwo i nie zwiększa masy roweru, która decyduje o wysiłku włożonym w poruszanie się na rowerze.
Karbonowe piasty rowerowe to opcja wybierana najczęściej przez rowerzystów szosowych. Włókna węglowe są bardzo wytrzymałe i lekkie. Budowane na bazie piast karbonowych sztywne koła cieszą się ogromną popularnością wśród zawodników wyścigowych.
Stalowe piasty rowerowe są nieco cięższe, ale rekompensują to dużą wytrzymałością, szczególnie w rowerach górskich i BMX, gdzie liczy się odporność na obciążenia w czasie skoków w terenie, zjazdów i pokonywania nierówności.
Tytanowe piasty rowerowe i tytanowe części piast to rozwiązanie stosowane przez zaawansowanych rowerzystów. Części tytanowe są lekkie, ale o wiele bardziej wytrzymałe niż elementy metalowe. Ponadto, tytan jest odporny na korozję, co stanowi o jego niebywałej trwałości. Tytanowa piasta rowerowa przewyższa inne niezawodnością oraz żywotnością, co sprawia, że w dłuższej perspektywie jest to opcja bardziej ekonomiczna.
Piasty rowerowe Cro-Mo to piasty wykonane ze stopu stali hartowanej termicznie z użyciem molibdenu, co powoduje, że stop staje się bardzo wytrzymały a jednocześnie odporny na rozciąganie i korozję.
Piasty rowerowe - w jakich rowerach znajdują zastosowanie?
Piasta rowerowa jest nieodłącznym komponentem każdego koła i każdego roweru. Nie oznacza to jednak, że jeden rodzaj piast pasuje do każdego pojazdu. Rowery są dzisiaj mocno wyspecjalizowane, a wszystkie podzespoły są dopasowane do określonego stylu jazdy. Inne parametry będą miały części do rowerów miejskich, a znacznie większe wymagania stawia się jednośladom do jazdy terenowej. Przyjrzyjmy się kilku najważniejszym różnicom.
Piasty szosowe
Piasty rowerowe do rowerów szosowych podlegają mniejszym obciążeniom, ale oczekuje się, że będa niezawodne na długich dystansach. Są przede wszystkim pozbawione zbędnych elementów, a ich konstrukcja jest zoptymalizowana pod względem wagi. Piasty rowerowe szosowe mogą mieć np. mniej otworów na szprychy dla zmniejszenia oporów powietrza. Piasty szosowe nie pracują w tak trudnych warunkach jak crossowe czy MTB, ale należy o nie regularnie dbać, aby brud i zanieczyszczenia z trasy nie skróciły “życia” piasty. Kolarze wyczynowi chętnie stosują upgrade swoich piast poprzez zastosowanie łożysk ceramicznych - lżejszych niż stalowe. To jednak wiąże się z większymi kosztami.
Piasty MTB
Fani jazdy MTB mają w czym wybierać. Piasty rowerowe MTB dostępne są w ogromnym wyborze rozmiarów i typów, a jest to spowodowane różnorodnością standardów ram rowerowych i wymiarami. Poza tym, każdy miłośnik jazdy górskiej ma swoje preferencje i oczekiwania. W rowerach przełajowych szybciej znajdą zastosowanie piasty lekkie z aluminium lub włókien węglowych, które poprawią ogólne osiągi jednośladu.
Piasty miejskie
Piasty rowerowe miejskie mają przyczynić się głównie do płynnej jazdy i poczucia komfortu w ruchu miejskim. Wymagania stawiane przed piastami miejskimi to lekkość (aby nie zwiększać masy roweru i tak już obciążonego zakupami lub torbami do pracy) i długowieczność. Piasty miejskie nie mają takich wymagań związanych z odpornością na naprężenia i obciążenia jak piasty rowerów wyczynowych i górskich. Pozwala to zastosować tańsze materiały, co z kolei przekłada się na przystępne ceny.
Piasty trekkingowe
Piasty rowerowe trekkingowe powinny być lekkie i wytrzymałe na dłuższych dystansach. Jazda turystyczna to pokonywanie dziesiątek kilometrów każdego dnia i tutaj liczy się również niezawodność na trasie. Piasty trekkingowe muszą być przygotowane na dodatkowych kilkanaście kilogramów bagażu, jeśli rower jest używany do przemierzania setek a nawet tysięcy kilometrów podczas podróży typu cross-country. W piastach trekkingowych stosuje się też bardziej trwałe materiały, aby uniknąć przykrych niespodzianek na trasie.
Bardziej niszowe style jazdy i modele rowerów, jak Fatbike, rowery trójkołowe, e-bike, rower składany, rowery torowe typu “ostre koło” również mają swoje dedykowane piasty rowerowe. Uwzględniają one nietypowe rozmiary, mocowania i specyfikę poszczególnych typów rowerów.
Piasty rowerowe z różnymi typami łożysk
Piasty rowerowe są tylko tak dobre, jak łożyska w nich założone. Najpopularniejsze na rynku łożyska to kulkowe lub maszynowe. Pierwsze są tańsze i prostsze w serwisowaniu, drugie mają znakomite właściwości mechaniczne i są szczelne. Jakie są wady i zalety poszczególnych łożysk?
Łożyska kulkowe - prostota obsługi i niedroga eksploatacja
Piasty rowerowe z łożyskami kulkowymi, zwanymi również “klasycznymi”, są powszechnie stosowane w rowerach do spokojnej jazdy amatorskiej zarówno w mieście jak i na szlaku. Łożyska kulkowe są umieszczane w kielichu piasty i dociskane. Samo czyszczenie i smarowanie jest stosunkowo proste. Trudności zaczynają się w momencie skręcania całości, aby nie była zbyt ciasna, bo to może uszkodzić łożyska. Piasty rowerowe z łożyskami mogą być serwisowane przez użytkownika o podstawowych umiejętnościach mechanicznych. Są relatywnie tańsze i prostsze w obsłudze.
Łożyska maszynowe - standard dla wymagających użytkowników
Piasty rowerowe z łożyskami maszynowymi to “wyższa szkoła jazdy” i propozycja dla bardziej zaawansowanych użytkowników jednośladów. Łożyska maszynowe są zespolone w szczelny zestaw, który jest znacznie bardziej odporny na zabrudzenia i wynikające z tego defekty, ale za to jest nierozbieralny. Łożyska maszynowe w piastach rowerowych znacznie poprawiają komfort i jakość jazdy ze względu na minimalne opory. Ich wymiana jest łatwiejsza, bo nie wymagają regulacji, po prostu wymienia się na nowy element i kłopot z głowy. W przypadku łożysk maszynowych, wyższa cena jest rekompensowana płynnością pracy koła i trwałością tego elementu.
Piasty rowerowe - przednie i tylne
Wróćmy do podziału: przód i tył. Piasta rowerowa przednia jest prosta w budowe. Tworzy ją korpus z wewnętrznym otworem na oś. Po obu stronach korpusu znajdują się kołnierze z otworami na szprychy. W zależności od modelu, piasta rowerowa przednia może być wyposażona w otwory do zainstalowania tarcz hamulcowych. Przednia piasta rowerowa jest symetryczna (z wyjątkiem piast przednich do roweru typu Lefty) i lekka, ponieważ jej najważniejszym zadaniem jest obrót koła. Miłośnicy rowerów zjazdowych MTB wiedzą, że oprócz tego, piasta przednia musi być sztywna i odporna na naprężenia, ponieważ odpowiada za kontrolę nad rowerem i bezpieczeństwo rowerzysty.
Piasta rowerowa tylna - zaawansowane przeniesienie napędu
Piasta rowerowa tylna jest znacznie bardziej zaawansowana niż przednia. Jest inaczej skonstruowana i wyważona, bo po stronie napędowej musi pomieścić jeszcze bębenek z główką piasty oraz zębatkę lub całą kasetę. To wymaga innego umiejscowienia środka ciężkości oraz większych rozmiarów piasty tylnej, która oprócz obrotu koła jest jeszcze odpowiedzialna za przeniesienie napędu.
W epoce, kiedy dominowały rowery bez przerzutek, powszechnym rozwiązaniem była piasta tylna z torpedo, czyli z hamulcem. W momencie obrotu pedałów do tyłu, zaczyna działać hamulec. To rozwiązanie już bardzo stare i w zasadzie dzisiaj spotykane jeszcze tylko w niektórych rowerach miejskich bez biegów i rowerach dziecięcych.
Piasta rowerowa tylna z wolnobiegiem - szybka reakcja na trasie
Piasta rowerowa tylna z wolnobiegiem pozwala kołu kręcić się nawet, gdy przestaniemy pedałować. Wolnobieg wydaje przy tym specyficzny dźwięk, wydawany przez mechanizm zapadkowy. Im więcej zapadek posiada wolnobieg, tym więcej jest tzw. punktów zaangażowania i a napęd jest bardziej responsywny, kiedy będziemy kręcić pedałami do przodu.
Piasta rowerowa z przerzutkami wewnętrznymi to jeszcze jedno rozwiązanie, znane przede wszystkim z wygodnych rowerów miejskich. Biegi można zmieniać nawet w pozycji spoczynku, najczęściej mamy do czynienia z 3-8 przełożeniami, które poprawiają komfort jazdy miejskiej.
Piasty rowerowe - gdzie kupić?
Piasty rowerowe można kupić w internetowym sklepie z piastami rowerowymi oraz w specjalistycznych, stacjonarnych sklepach rowerowych. Przy czym, przed zakupem warto się upewnić, jaki rozmiar piasty będzie odpowiedni i jakie warunki musi spełnić.
Piasta rowerowa wysokiej jakości zapewni doskonałe właściwości jezdne i długotrwałe, satysfakcjonujące użytkowanie. Warto sięgnąć po części renomowanych dostawców piast, jak BitexHubs. W sprzedaży internetowej są setki modeli piast dostosowanych do indywidualnych oczekiwań rowerzystów i praktycznie wszystkich typów rowerów.
Piasty rowerowe są często niedocenianym - szczególnie przez amatorskich użytkowników - elementem jednośladu. Wyczynowcy wiedzą, jak wiele zależy od piasty dobrej jakości. Poprawia ona osiągi, możliwości dynamiczne roweru, zmniejsza opory i zapewnia bezpieczeństwo na wymagających trasach.