Kościół pochodzi najprawdopodobniej z 2. poł. XVI w. Układ wnętrza jest jednonawowy, z zamkniętym prezbiterium, do którego od północy przylega zakrystia. Kościół przykrywa jednolity dach dwuspadowy, pokryty blachą, na którego środku znajduje się wieżyczka. Świątynia wzniesiona została w konstrukcji zrębowej. Wewnątrz zobaczyć można pozorne sklepienie kolebkowe oraz znajdujące się w wyposażeniu kościoła: gotycki obraz św. Zofii z córkami z 1480 r., późnogotycki krucyfiks z XVI w. i późnorenesansowy ołtarz główny z XVII stulecia z barokowym obrazem św. Mikołaja.
położony na wysokim wzgórzu (463 m n.p.m) na prawym brzegu Popradu zamek został zbudowany prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Zamek składał się z zamku właściwego wzniesionego na planie nieregularnego pięcioboku, oraz z przygródka usytuowanego od strony północnej i bronionego przez wał ziemny. Dziedziniec zamku był z trzech stron otoczony murami; z czwartej strony zamykał go dwuczęściowy budynek mieszkalny wzniesiony na planie prostokąta. Do muru zachodniego przylegała od wewnątrz kamienna wieża zbudowana z piaskowca, zachowana do wysokości około 10 m. Według lokalnych podań uległ zniszczeniu w 1657 roku w czasie najazdu Jerzego Rakoczego. Obecnie z zamku zachowały się ruiny wieży i resztki muru, prawdopodobnie budynku mieszkalnego.
Cerkiew parafialną greckokatolicką św. Michała Archanioła w Wierchomli Wielkiej (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki) zbudowano w 1821 r. Cerkiew swym trójdzielnym układem i zwieńczeniami nawiązuje do architektury łemkowskiej. Polichromia w tradycji barokowo-klasycystycznej została wykonana lub odnowiona w 1928 r. Na ścianach podziwiać można motywy architektoniczne, a na stropach figuralne sceny biblijne. W wyposażeniu znajdują się: ikonostas z 2. poł. XIX w., w prezbiterium XIX -wieczny ołtarz z baldachimem i tabernakulum. Teren otoczony jest kamiennym murem, w którym znajdują się trzy z pięciu zachowanych kaplic.
Cerkiew greckokatolicka p.w. Zaśnięcia Bogurodzicy w Andrzejówce (obecnie kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia NMP) wzniesiona została prawdopodobnie w latach 1860–1864. Jest to budowla trójdzielna, konstrukcji zrębowej, o ścianach pokrytych gontem. Do węższego od nawy prezbiterium przylega zakrystia, pod wieżą mieści się babiniec, przedsionek i zahata. Wewnątrz można zobaczyć ornamentalną polichromię z przeł. XIX i XX w. oraz ikonostas z pocz. XIX w o cechach rokokowych, w którym ikony – z wyjątkiem wrót carskich i diakońskich oraz ikony chramowej - przemalował w 1874 r. V. Zomph.
Cerkiew parafialna greckokatolicka św. św. Kosmy i Damiana w Miliku (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki) powstała w 1813 r. na miejscu poprzedniej świątyni, zniszczonej przez powódź. Świątynię łemkowską wzniesiono w konstrukcji zrębowej, a ściany pokryto gontem. Polichromia ornamentalna wykonana została w 1930 r. Do wyposażenia należą: rokokowo-klasycystyczny ikonostas (ściana z ikonami) z 1806 r., ołtarz z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (w północnej kaplicy), kilka ciekawych ikon na ścianach, m.in.: Pieta z XVIII w., Opłakiwanie Chrystusa z ok. 1700 r. oraz Trójca Święta.
Cerkiew filialna greckokatolicka św. Dymitra w Szczawniku (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki) została zbudowana w 1841 r. Remontowano ją kilkakrotnie w 2. poł. XX w. Jest to trójdzielna cerkiew zachodniołemkowska o konstrukcji zrębowej i pokrytych gontem ścianach. Polichromia figuralno-ornamentalna wykonana została w latach 1936–37. W wyposażeniu znajdują się: późnobarokowy ikonostas z przeł. XVIII i XIX w., w prezbiterium ołtarz z ikoną Ukrzyżowania z XIX w., w nawie późnobarokowe ołtarze boczne z obrazami: Przemienienia Pańskiego i Opłakiwania Chrystusa. Na ścianach prezbiterium podziwiać można zbiór ciekawych ikon.
Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra w Muszynie-Złockiem (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki Narodzenia NMP). Świątynia istniała tu już w końcu XVI w., obecną wzniósł budowniczy Kondracz w latach 1867–1872. Świątynię postawiono na rzucie krzyża, zastosowanym na tym terenie po raz pierwszy i nakryto obcą architekturze tutejszych cerkwi ośmiopolową kopułą na tamburze. Wnętrze świątyni ma naturalną barwę drewna, w prezbiterium widnieje zachowana polichromia z 1873 r. Cerkiew zdobią m.in.: ikonostas autorstwa A. i M. Bogdańskich z 2. poł. XIX w., dwa ołtarze boczne z XIX w. oraz wiele ciekawych ikon.
Cerkiew filialna greckokatolicka św. Łukasza Ewangelisty w Jastrzębiku zbudowana została w 1. poł. XIX w. Jest ona przykładem zachodniołemkowskiej architektury cerkiewnej o wydłużonym układzie trójdzielnym, ścianami w konstrukcji zrębowej i dachem pokrytym gontem. Wnętrze zdobi polichromia ornamentalno-figuralna z 1861 r. Wśród ikon prawie kompletnego barokowego ikonostasu znajduje się Chrystus Dobry Pasterz z 1775 r. Barokowo-klasycystyczny ołtarz główny pochodzi z 1. poł. XIX w, a dwa późnobarokowe ołtarze boczne z ok. poł. XIX w.
Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Jakuba Młodszego w Powroźniku (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki) zbudowana została w 1600 r., jest więc najstarszą cerkwią w polskich Karpatach. Cerkiew była wielokrotnie remontowana, a w latach 1813-14, po powodzi, przeniesiono ją na obecne miejsce. Układ wnętrza jest trójdzielny o kwadratowych pomieszczeniach. Ściany zakrystii pokrywa cenna polichromia figuralna z 1607 r. Bogate wyposażenie świątyni stanowią m.in. ikonostas z lat 1743–44, obecnie częściowo rozmontowany, barokowy ołtarz boczny z XVIII w. z obrazem Chrystusa u Słupa, oraz wiele cennych ikon np. Sąd Ostateczny z 1623 roku. Obiekt w 2013r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.
Cerkiew filialna greckokatolicka św. Jana Ewangelisty w Muszynce (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki) wzniesiona została w XVIII w. Poszczególne części cerkwi mają kształt kwadratu, prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, z zakrystią od północy. Polichromia ornamentalna pochodzi z przeł. XIX i XX w. Przy XVIII-wiecznym ikonostasie znajdują się dwa ołtarze boczne: południowy, późnobarokowy z końca XVII w. z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz północny, rokokowy z XVIII w. z rzeźbami św. św. Piotra i Pawła oraz obrazem św. Barbary (według tradycji podarowanym przez konfederatów barskich).
Cerkiew parafialna greckokatolicka św. św. Kosmy i Damiana w Tyliczu (obecnie kościół cmentarny rzymskokatolicki) została zbudowana w 1743 r. Trójdzielna, zachodniołemkowska cerkiew o konstrukcji zrębowej ma ściany oszalowane i wzmocnione lisicami. Do nawy przy ikonostasie przylegają dwa charakterystyczne dla wschodniej architektury cerkiewnej pomieszczenia dla śpiewaków, tzw. kriłosy, które nigdzie indziej na Łemkowszczyźnie nie występują. Obecnie pełnią one funkcje kaplic bocznych. Polichromia figuralno-ornamentalna z 1938 r. nawiązuje tematycznie do obchodów jubileuszu 950-lecia Chrztu Rusi. Ikonostas późnobarokowy z XVIII w. jest zdekompletowany.
Kościół parafialny św. św. Piotra i Pawła w Tyliczu ufundowany został w 1612 r. przez biskupa Piotra Tylickiego. Kościół wzniesiono w konstrukcji zrębowej, ściany oszalowano poziomo. Układ wnętrza jest jednonawowy, z węższym od nawy, trójbocznie zamkniętym prezbiterium i zakrystią po jego północnej stronie. Polichromia o motywach ornamentalnych i figuralnych została wykonana w 1960 r. W prezbiterium i przy nim znajdują się trzy rokokowe ołtarze z 2. poł. XVIII w., w tym ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (zwanej Tylicką) z przełomu XVI i XVII w.
Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Michała Archanioła w Mochnaczce Niżnej (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki Matki Boskiej Częstochowskiej) została wzniesiona w XVIII lub w połowie XIX w. Jest to cerkiew łemkowska, w konstrukcji zrębowej. Polichromia figuralno-ornamentalna z lat 1960 – 64 jest dziełem Cz. Lenczowskiego i S. Kruczka. Ikonostas (ściana z ikonami) składa się z części górnej – barokowej oraz dolnej – późnoklasycystycznej; część środkowa ikonostasu przesłonięta została ołtarzem głównym o charakterze neogotyku ludowego z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej (1956 r.).
Cerkiew filialna greckokatolicka Opieki Bogurodzicy Krynicy Zdroju – Słotwinach (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa) pochodzi z lat 1887 – 88. Cerkiew zbudowana została w tradycji łemkowskiego budownictwa cerkiewnego, jednak mocno odbiega od klasycznego układu. Obecne wyposażenie świątyni, w większości przeniesione w latach 50. XX w. z kościoła parafialnego z części zdrojowej Krynicy, stanowią: ołtarz główny z obrazem Serca Jezusowego z 1898 r., boczne neorenesansowe ołtarze z końca XIX w. Z dawnego wyposażenia cerkiewnego zachowały się tylko fragmenty ikonostasu.
Cerkiew św. Dymitra w Roztoce Wielkiej to dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka wzniesiona w 1819, od 1947 użytkowana jako kościół filialny parafii rzymskokatolickiej Matki Bożej Anielskiej w Nowej Wsi. Jest to budowla drewniana konstrukcji zrębowej, trójdzielna, nieorientowana-prezbiterium skierowane ku północy. Prezbiterium w kształcie kwadratu, z szerszą nawą i babińcem objętym słupami cebulastej wieży z malowaną niebiesko-rudą izbicą z dzwonem z 1695 i drugim Janem Chrzcicielem oraz z sygnaturką z 1981. Dachy kryte blachą typu namiotowego przechodzące w dwuspadowe z baniastymi hełmami. Ściany pokryte gontem. Obiekt wpisany na listę zabytków w 1964, ale nie włączony do szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.
Cerkiew łemkowska wzniesiona została w 1810 roku, po II wojnie światowej była kościołem katolickim, od lat 90. XX wieku jest cerkwią parafialną. To trójdzielna budowla składająca się z prezbiterium, nawy i babińca z nadbudowaną wieżą. W 1876 roku poważnie ją rozbudowywano, w 1928 roku przebudowano i znacznie powiększano. Poszerzono jej nawę, a do zakrystii dostawiono dwie przybudówki co sprawiło, że jest teraz zbudowana na planie krzyża greckiego. Dach jest nieregularny, kryty blachą, Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1964, nie włączono do szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.
Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Łabowej to dawna cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1784. Po wysiedleniach ludności łemkowskiej w 1945 i 1947 stała nieużytkowana i niszczała. Po wyremontowaniu w 1992 pełni funkcję rzymskokatolickiego kościoła filialnego parafii w Łabowej. Jest to budowla murowana, otynkowana przykryta blaszanym dachem na którym znajdują się baniaste wieżyczki z latarniami. Budynek otoczony jest starym, kamiennym murem z bramką. Świątynia została wpisana do rejestru zabytków w 1964 roku.
Cerkiew Opieki Bogurodzicy to dawna cerkiew greckokatolicka wzniesiona w 1830. Po 1947 przejęta i użytkowana przez kościół rzymskokatolicki, obecnie jako kościół filialny pw. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej Parafii w Maciejowej. Jest to budowla drewniana, oszalowana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowej. Prezbiterium nakryte jest pozornym sklepieniem zwierciadlanym, natomiast pozostałe wnętrza nakrywają stropy płaskie. Między prezbiterium a nawą ustawiony jest kompletny ikonostas z ikonami autorstwa Feliksa Bogdańskiego.
Skomentuj