Szlak Piastowski: odcinek wschód-zachód

Turystyczna trasa znana pod nazwą Szlak Piastowski jest najstarszą tego typu trasą w Polsce. I chyba nikt nie ma wątpliwości, iż leży ona na obszarze Wielkopolski, części Kujaw i Pałuk. Jej przebieg łączy najważniejsze obiekty i zabytki naszej historii związanej z początkami państwa polskiego. Jako określenie trasy turystycznej nazwa Szlak Piastowski po raz pierwszy pojawiła się w 1938 roku w publikacji „Przewodnik po Wielkopolsce” autorstwa Jana Kilarskiego. Początkowo wiodła ona z Poznania przez Gniezno, Mogilno, Kruszwicę do Inowrocławia. U podstaw stworzenia trasy wycieczkowej znanej jako Szlak Piastowski stanęła wiedza historyczna i świadomość, że to właśnie na tych terenach powstawały zręby państwowości polskiej. To na obszarach wokół Gniezna Piastowie rozpoczęli budowę swojej domeny, a w konsekwencji państwa.

Oprócz obiektów z czasów Piastów na omawianej trasie turystycznej znajdują się zabytki starsze i młodsze z kolejnych okresów historycznych. Wszystkie prezentowane obiekty świadczą, iż państwo Piastów nie jest tworem zawieszonym w historycznej próżni. Człowiek działał na tym terenie, rzeźbiąc krajobraz kulturowy na długo przed pojawieniem się tutaj Piastów. A ich spadek przejęty przez następców rozwija się do dziś.

Wzrost zainteresowania, a tym samym większy ruch turystyczny na szlaku odnotować można w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Na ożywienie zainteresowania zabytkami znajdującymi się na tym terenie miały wpływ bez wątpienia przygotowania do obchodów 1000-lecia chrztu Polski, które odbyły się w roku 1966. W ramach ich realizacji prowadzono szereg spektakularnych archeologicznych badań wykopaliskowych. Z jednej strony stały się one doskonałym miejscem nauki dla ówczesnych studentów archeologii, pozwoliły na tworzenie naukowego podejścia archeologii do przedmiotu badań, dały podwaliny współczesnym badaniom wykopaliskowym. Z drugiej strony uatrakcyjniły sam szlak, odsłaniając nowe, nieznane dotąd obiekty, a dzięki zabiegom konserwatorskim i aranżacyjnym umożliwiły dostęp do najważniejszych zabytków z czasów Piastów.

Odkrywane, rekonstruowane, rewaloryzowane obiekty, nie tylko z czasów piastowskich, zaczęto chętnie oglądać zwłaszcza ze względu na ich dużą wartość historyczną dotyczącą początków Polski. Stały się także atrakcjami turystycznymi i miejscami rekreacji. Podczas prowadzonych badań dochodziło do spektakularnych odkryć, których znaczenie trudno przecenić. Pozyskane wówczas zabytki i stworzona dokumentacja są do dziś materiałem źródłowym dla rozmaitych opracowań oraz ciągłych analiz.

Już w XIX wieku teren, na którym położony jest Szlak Piastowski był miejscem licznych wizyt, odwiedzin, był tematem opracowań naukowych, a na ich kanwie powstały prace literackie, romantyczne wizje poetyckie. W tym okresie najczęściej odwiedzano okolice Poznania, Gniezna, ale także Ostrów Lednicki, Kruszwicę, jak również Strzelno czy Inowrocław.